)
The truth (de waarheid)
-
Halfpint
- Site Admin
- Berichten: 3644
- Lid geworden op: 13-04-2011 22:25
Gedurende de rest van de winter verbleven de twee Ingalls-gezinnen in een leegstaand huis, dat heel dicht bij een beekje was gebouwd. Zo dichtbij, dat als een van de kinderen uit het raam zou vallen, het direct in het water zou terechtkomen.
Het weer was nog veel te koud om te reizen en bovendien was Laura nog steeds niet helemaal hersteld van de roodvonk. Soms deden haar oren zo'n pijn dat ze niet eens kon spelen.
De families bleven in dat huis wonen tot het zou gaan dooien en een van Laura's warmste herinnering aan deze periode beschreef ze in haar memoires "Pioneer girl":
"op een avond lag ik in mijn bed. Mary, die naast me lag, sliep al, maar ik kon niet slapen en ik keek door de slaapkamerdeur naar het flikkerende licht van het haardvuur en de bewegende schaduwen in de woonkamer. Ik kon pa niet zien, maar ik hoorde zijn viool "zingen". Het was zo mooi, dat ik er pijn in mijn keel van kreeg."
De twee families vertrokken toen eindelijk alle sneeuw en ijs gesmolten was. Oom Peter ging naar het zuidoosten van Minnesota, waar hij een boerderij had gehuurd vlakbij de Zumbro rivier, maar pa trok nog verder naar het westen.
De tocht was vreugdevol en ze zagen veel mooie dingen. In "Pioneergirl" schrijft LIW:
"Het gras langs de weg was fris en groen in de lente en het was een feest om 's avonds op een knus plekje zomaar langs de kant van de weg ons kamp op te slaan. We zagen de zonsondergang, hoorden de vogels hun slaperige "welterusten" twitteren, en Sampson (Sam) en David kauwden op hun haver aan de achterkant van de huifkar, waar wij lagen te slapen, met alleen maar het dunne doek van de wagen tussen hun hoofden en de onze. Soms wilde pa nog even bij het kampvuur zitten en dan speelde hij op zijn vool."
In de lente van 1874 eindigde deze zalige reis op een zalige plek, nl. bij een boerderij in Plum Creek, nog geen 5 km verwijderd van het stadje Walnut Grove. "Een mooie plek, bij de mooiste kreek die ik ooit heb gezien", schrijft LIW.
Het gezin trekt in het uitgegraven huis in de oever van de kreek en het dagelijkse leven kan weer beginnen.
(wordt vervolgd)
_________________
Het weer was nog veel te koud om te reizen en bovendien was Laura nog steeds niet helemaal hersteld van de roodvonk. Soms deden haar oren zo'n pijn dat ze niet eens kon spelen.
De families bleven in dat huis wonen tot het zou gaan dooien en een van Laura's warmste herinnering aan deze periode beschreef ze in haar memoires "Pioneer girl":
"op een avond lag ik in mijn bed. Mary, die naast me lag, sliep al, maar ik kon niet slapen en ik keek door de slaapkamerdeur naar het flikkerende licht van het haardvuur en de bewegende schaduwen in de woonkamer. Ik kon pa niet zien, maar ik hoorde zijn viool "zingen". Het was zo mooi, dat ik er pijn in mijn keel van kreeg."
De twee families vertrokken toen eindelijk alle sneeuw en ijs gesmolten was. Oom Peter ging naar het zuidoosten van Minnesota, waar hij een boerderij had gehuurd vlakbij de Zumbro rivier, maar pa trok nog verder naar het westen.
De tocht was vreugdevol en ze zagen veel mooie dingen. In "Pioneergirl" schrijft LIW:
"Het gras langs de weg was fris en groen in de lente en het was een feest om 's avonds op een knus plekje zomaar langs de kant van de weg ons kamp op te slaan. We zagen de zonsondergang, hoorden de vogels hun slaperige "welterusten" twitteren, en Sampson (Sam) en David kauwden op hun haver aan de achterkant van de huifkar, waar wij lagen te slapen, met alleen maar het dunne doek van de wagen tussen hun hoofden en de onze. Soms wilde pa nog even bij het kampvuur zitten en dan speelde hij op zijn vool."
In de lente van 1874 eindigde deze zalige reis op een zalige plek, nl. bij een boerderij in Plum Creek, nog geen 5 km verwijderd van het stadje Walnut Grove. "Een mooie plek, bij de mooiste kreek die ik ooit heb gezien", schrijft LIW.
Het gezin trekt in het uitgegraven huis in de oever van de kreek en het dagelijkse leven kan weer beginnen.
(wordt vervolgd)
_________________
-
Halfpint
- Site Admin
- Berichten: 3644
- Lid geworden op: 13-04-2011 22:25
In het derde deel: "On the banks of Plum Creek/Het kleine huis aan de rivier" lezen we over de oprichting van de kerk, hun vriendschap met dominee Edwin Alden, Laura, Mary en Carrie's eerste kerstboom, Laura's ongehoorzaamheid als ze toch bij de voetbrug gaat spelen, terwijl het haar verboden was en ze dan bijna verdrinkt, hoe ze haar rivaal Nellie Oleson de baas is, over haar vorderingen op school, over hun plezier, maar.............ook over de enorme glinsterende wolk, die sprinkhanen blijkt te bevatten, die net zo vernietigend te werk gingen als in het bijbelboek Genesis en die voor pa een grote financiele strop betekenden.
Het werkelijke leven van de familie Ingalls was echter veel complexer dan LIW in haar deel 3 beschrijft en in haar memoires "Pioneer girl" vertelt ze daar veel oprechter en veel minder rooskleurig over.
Verder liet ze hele stukken van haar leven gedurende deze periode weg uit haar deel 3; de familie leefde nl. op hun boerderij in Plum Creek, nabij Walnut Grove/Minnesota van voorjaar 1874 tot 1876, toen ze weer naar het oosten trokken, naar Burr Oak/Iowa. Ze keerden weer terug naar Walnut Grove in 1878 en bleven daar tot de lente van 1879.
In "Pioneer girl" vertelt LIW heel levendig over deze periode en uit de details kan je halen dat het gezin heel hard heeft moeten worstelen om de eindjes maar aan elkaar te kunnen knopen. Zij hadden niet alleen de sprinkhanenplaag, maar pa had ook diverse zakelijke mislukkingen, levensbedreigende ziektes EN...... de dood van een kind.
In zowel "Pioneer girl" als in deel 3 beschrijft LIW het leven in Plum Creek bijna idyllisch en in beide staat de sprinkhanenplaag centraal.
In het echt hadden de Ingalls' een heel nauw contact met de familie Nelson, hun Zweedse buren (in haar deel 3 schrijft LIW dat het Noren zijn). Charles Ingalls gaat voor Eleck Nelson werken en Laura brengt heel veel tijd door bij mevrouw Nelson.
Laura leert niet alleen onder de begeleiding van de oudere vrouw hoe zij een koe moest melken, maar, schreef ze, "Ik was zo vaak bij haar dat pa zei dat ik Engels sprak als een Zweedse en ik kon heel gemakkelijk verstaan wat mevrouw Nelson zei als ze haar eigen taal sprak tegen de andere Zweedse buren." Charles Ingalls plantte zijn eerste gewas op Plum Creek en hij bouwde in de lente van 1875 een huis voor het gezin, waarna zij uit het uitgegraven huis in de oever van de kreek verhuisden.
Het was toen dat de familie had geholpen bij het oprichten van de nieuwe kerk in Walnut Grove en dat pa het indrukwekkende bedrag van $26,15 doneerde als contributie voor de nieuwe kerkklok, in plaats van de $3 die LIW in haar deel 3 noemde.
Dan slaat het noodlot toe: "Op een dag zaten wij aan tafel en pa vertelde ons dat de tarwe op het veld al bijna tot aan zijn oksels reikte en dat het er mooi bijstond, met lange, mooie, goedgevulde hoofden. Hij zei dat het graan al zacht en melkerig was en dat alles zo goed groeide, dat hij zeker wist dat hij een mooie oogst zou krijgen.
Op dat moment hoorden we iemand roepen en stond mevrouw Nelson in de deuropening.
"De sprinkhanen komen, de sprinkhanen komen", schreeuwde ze.
We keken allemaal omhoog, tegen de zon in en zagen niet haar heldere licht, dat zo-even nog had geschenen, maar een licht, zilverachtige wolk die de zon bedekte.
En toen zagen we dat de wolk sprinkhanen waren, die met hun zilverachtige vleugels een scherm maakten tussen ons en de zon.
Ze vielen op de grond als hagel uit een hagelstorm, sneller, alsmaar sneller."
Het werkelijke leven van de familie Ingalls was echter veel complexer dan LIW in haar deel 3 beschrijft en in haar memoires "Pioneer girl" vertelt ze daar veel oprechter en veel minder rooskleurig over.
Verder liet ze hele stukken van haar leven gedurende deze periode weg uit haar deel 3; de familie leefde nl. op hun boerderij in Plum Creek, nabij Walnut Grove/Minnesota van voorjaar 1874 tot 1876, toen ze weer naar het oosten trokken, naar Burr Oak/Iowa. Ze keerden weer terug naar Walnut Grove in 1878 en bleven daar tot de lente van 1879.
In "Pioneer girl" vertelt LIW heel levendig over deze periode en uit de details kan je halen dat het gezin heel hard heeft moeten worstelen om de eindjes maar aan elkaar te kunnen knopen. Zij hadden niet alleen de sprinkhanenplaag, maar pa had ook diverse zakelijke mislukkingen, levensbedreigende ziektes EN...... de dood van een kind.
In zowel "Pioneer girl" als in deel 3 beschrijft LIW het leven in Plum Creek bijna idyllisch en in beide staat de sprinkhanenplaag centraal.
In het echt hadden de Ingalls' een heel nauw contact met de familie Nelson, hun Zweedse buren (in haar deel 3 schrijft LIW dat het Noren zijn). Charles Ingalls gaat voor Eleck Nelson werken en Laura brengt heel veel tijd door bij mevrouw Nelson.
Laura leert niet alleen onder de begeleiding van de oudere vrouw hoe zij een koe moest melken, maar, schreef ze, "Ik was zo vaak bij haar dat pa zei dat ik Engels sprak als een Zweedse en ik kon heel gemakkelijk verstaan wat mevrouw Nelson zei als ze haar eigen taal sprak tegen de andere Zweedse buren." Charles Ingalls plantte zijn eerste gewas op Plum Creek en hij bouwde in de lente van 1875 een huis voor het gezin, waarna zij uit het uitgegraven huis in de oever van de kreek verhuisden.
Het was toen dat de familie had geholpen bij het oprichten van de nieuwe kerk in Walnut Grove en dat pa het indrukwekkende bedrag van $26,15 doneerde als contributie voor de nieuwe kerkklok, in plaats van de $3 die LIW in haar deel 3 noemde.
Dan slaat het noodlot toe: "Op een dag zaten wij aan tafel en pa vertelde ons dat de tarwe op het veld al bijna tot aan zijn oksels reikte en dat het er mooi bijstond, met lange, mooie, goedgevulde hoofden. Hij zei dat het graan al zacht en melkerig was en dat alles zo goed groeide, dat hij zeker wist dat hij een mooie oogst zou krijgen.
Op dat moment hoorden we iemand roepen en stond mevrouw Nelson in de deuropening.
"De sprinkhanen komen, de sprinkhanen komen", schreeuwde ze.
We keken allemaal omhoog, tegen de zon in en zagen niet haar heldere licht, dat zo-even nog had geschenen, maar een licht, zilverachtige wolk die de zon bedekte.
En toen zagen we dat de wolk sprinkhanen waren, die met hun zilverachtige vleugels een scherm maakten tussen ons en de zon.
Ze vielen op de grond als hagel uit een hagelstorm, sneller, alsmaar sneller."
-
Halfpint
- Site Admin
- Berichten: 3644
- Lid geworden op: 13-04-2011 22:25
Pa vocht tegen de sprinkhanen, maar op een gegeven moment was er niets groens meer op het land te ontdekken en zat de grond vol met gaatjes die gevuld waren met spinkhaaneieren.
In "Pioneer girl" schrijft LIW: "Op een dag nam pa afscheid van ons, zette zijn hoed op en gooide zijn jas over zijn schouder, terwijl hij wegwandelde, naar het oosten, om daar werk te vinden op de stuken land waar wel geoogst werd".
Toen Charles Ingalls weg was, waren Caroline en de meisjes heel afhankelijk van Nelsons.
LIW schrijft dat de Nelsons goede buren waren en dat meneer Nelson, helemaal in zijn eentje, het huis van de Ingalls familie, redde van een prairiebrand vlak na de eerste invasie van de sprinkhanen.
In het boek "Aan de rivier" laat LIW dit later plaatsvinden en geeft ze ma een actieve rol in het redden van het huis.
Door zulke subtiele veranderingen in haar boek te maken, vergroot LIW de onafhankelijkheid van haar familie en staat ze haar figuren toe hun problemen heldhaftiger op te lossen.
Charles Ingalls keert in de herfst van 1875 terug naar Plum Creek en het gezin verhuist daarna voor de winter die voor de deur staat naar Walnut Grove.
In "Pioneer girl" beschrijft LIW het dorp als klein, met een kerk, twee kleine winkels, een smederij, een kleine school en een paarhuizen waar mensen woonden.
Het huurhuis van de Ingalls' was achter de kerk en niet ver de school, waarmee gesuggereerd wordt dat pa zijn gezin naar het dorp verhuisde, opdat de meisjes in de winter veilig naar school konden, maar de belangrijkste reden voor de verhuizing naar een huurhuis in het dorp, was omdat ma zwanger was.
"Spoedig nadat wij ons in het huurhuis hadden gevestigd, kwamen we op een dag uit school en toen zagen we een vreemde mevrouw die het middagmaal klaarmaakte en een klein broertje naast ma in bed", schrijft LIW.
"We waren ontzettend trots op hem en haastten ons altijd direct uit school naar huis, om hem weer te zien."
De naam van de baby was Charles Frederick Ingalls en hij was geboren op 1-11-1875.
De familie noemde hem Freddy. In het boek "Aan de rivier" wordt noch de verhuizing, noch de geboorte beschreven.
In "Pioneer girl" schrijft LIW: "Op een dag nam pa afscheid van ons, zette zijn hoed op en gooide zijn jas over zijn schouder, terwijl hij wegwandelde, naar het oosten, om daar werk te vinden op de stuken land waar wel geoogst werd".
Toen Charles Ingalls weg was, waren Caroline en de meisjes heel afhankelijk van Nelsons.
LIW schrijft dat de Nelsons goede buren waren en dat meneer Nelson, helemaal in zijn eentje, het huis van de Ingalls familie, redde van een prairiebrand vlak na de eerste invasie van de sprinkhanen.
In het boek "Aan de rivier" laat LIW dit later plaatsvinden en geeft ze ma een actieve rol in het redden van het huis.
Door zulke subtiele veranderingen in haar boek te maken, vergroot LIW de onafhankelijkheid van haar familie en staat ze haar figuren toe hun problemen heldhaftiger op te lossen.
Charles Ingalls keert in de herfst van 1875 terug naar Plum Creek en het gezin verhuist daarna voor de winter die voor de deur staat naar Walnut Grove.
In "Pioneer girl" beschrijft LIW het dorp als klein, met een kerk, twee kleine winkels, een smederij, een kleine school en een paarhuizen waar mensen woonden.
Het huurhuis van de Ingalls' was achter de kerk en niet ver de school, waarmee gesuggereerd wordt dat pa zijn gezin naar het dorp verhuisde, opdat de meisjes in de winter veilig naar school konden, maar de belangrijkste reden voor de verhuizing naar een huurhuis in het dorp, was omdat ma zwanger was.
"Spoedig nadat wij ons in het huurhuis hadden gevestigd, kwamen we op een dag uit school en toen zagen we een vreemde mevrouw die het middagmaal klaarmaakte en een klein broertje naast ma in bed", schrijft LIW.
"We waren ontzettend trots op hem en haastten ons altijd direct uit school naar huis, om hem weer te zien."
De naam van de baby was Charles Frederick Ingalls en hij was geboren op 1-11-1875.
De familie noemde hem Freddy. In het boek "Aan de rivier" wordt noch de verhuizing, noch de geboorte beschreven.
-
Halfpint
- Site Admin
- Berichten: 3644
- Lid geworden op: 13-04-2011 22:25
In de lente van 1876 keerde het gezin weer terug naar hun boerderij in Plum Creek, waar kort daarna Caroline vreselijk ziek werd.
Dit was in de periode dat LIW in haar boek "aan de rivier" vertelt over het hoge water en de voetbrug, waar zij stiekem overheen wilde gaan en wat haar heel expliciet verboden was, en dat ze toen bijna verdronk.
Dat van het hoge water en de voetbrug was wel waar, maar daar houdt het verhaal dan ook op. In werkelijkheid stond het water zo vreselijk hoog, dat de familie Ingalls was afgescheiden van Walnut Grove en de dokter die 60 kilometer verderop woonde.
Charles Ingalls moest bij zjn doodzieke vrouw blijven, dus zei hij tegen Laura, toen 9 jaar oud, dat zij naar de Nelsons moest hollen om hulp te halen.
"Toen ik bij de voetbrug kwam, was ik vreselijk bang, want het gele, bulderende water stroomde woest over de voetbrug heen en het midden stond ver onder water." Toen ze toch het water instapte, reikte het water tot haar knieen. Meneer Nelson zag haar en schreeuwde dat ze terug moest gaan. Zij vertelde wat er aan de hand was en hij ging toen de dokter halen en zou de arts overvaren. Bij terugkomst in het huis, vroeg pa aan Laura hoe zij zo nat kwam en toen zij van het hoge water bij de voetbrug vertelde, schrok pa hevig en hij besefte aan wat voor een gevaar hij haar had blootgesteld.
Dit verhaal in "Pioneer girl" toont niet alleen heel duidelijk de gehoorzaamheid en de moed van LIW als kind, maar het laat ook heel duidelijk het nog verder in de armoe zakken van de familie Ingalls zien.
Want Caroline werd na drie doktersbezoeken wel beter, maar deze bezoeken hadden heel veel geld gekost.
Die lente had pa wat zaad gekocht en hij had maar een heel klein stukje land ingezaaid, want zoals LIW schrijft: "Als de sprinkhaaneieren uitkomen, eten ze toch alles weer op" maar in werkelijkheid kon pa het na ma's ziekte, zich niet veroorloven meer zaad te kopen om een groter stuk land te kopen, sprinkhanen of niet.
Hoewel de dreiging van weer een sprinkhanenplaag in deze periode over LIW leven hing, beschrijft ze met liefde hoe zij en Mary in de beek speelden, en visten, over hun avonturen op school, over de ervaringen op de zondagsschool en over hun vriendinnetjes.
Haar lievelingsvriendinnetje was Nettie kennedy, die rood haar had, wat LIW heel mooi vond.
Onder haar klasgenootjes waren ook ene Nellie en Willie Owens. Hun vader had 1 van de twee winkels, in Walnut Grove, en dat betekende dat de kinderen veel speelgoed hadden.
Zij lieten echter de andere kinderen er nooit mee spelen en LIW geeft hierover als commentaar dat zij en Mary nooit zo gemeen en egoistisch hadden mogen zijn, indien zij speelgoed gehad zou hebben!
Toen LIW haar boeken ging schrijven, gebruikte ze haar herinneringen aan Nellie Owens door die te combineren met nog twee andere meisjes die ze later leerde kennen en creeerde daarmee de door haar bedachte Nellie Oleson, een figuur waarvan men houdt omdat men aan haar een hekel mag hebben.
De toonzetting van "PIoneer girl" wordt weer somber met de terugkeer van de sprinkhanen in de zomer van 1876.
Uit de duizenden sprinkhaaneieren kwamen kleine insecten die uit de grond kropen en zich een weg naar volwassenheid aten.
Zij aten het kleine stuk land van Charles Ingalls helemaal kaal en toen verklaarde hij dat hij er nu genoeg van had.
Hij wilde niet langer in zo'n "verdoemd land" blijven.
Maar in het boek "aan de rivier" laat LIW haar vader, toen de eieren uitkwamen en de insecten het land kaalvraten, weer naar het oosten trekken om daar te helpen oogsten om op die manier geld te verdienen voor de komende winter en meneer Nelson helpt ma bij het bstrijden van een prairievuur.
Pa komt weer thuis, na dagen voor een sneeuwstorm te hebben geschuild en het boek eindigt met kerstmis, als het gezin oesters gaat eten in hun huis aan de oever van de Plumkreek.
Na grondig historisch onderzoek heeft men ontdekt dat het jaar 1873, het jaar voordat de familie naar Walnut Grove verhuisde, sprinkhanen vreselijk grote schade aan het gehele gebied hadden aangericht.
Het is bijna niet voor te stellen dat Charles Ingalls dit niet geweten heeft toen hij het jaar daarop (1874) de boerderij kocht.
Dit was in de periode dat LIW in haar boek "aan de rivier" vertelt over het hoge water en de voetbrug, waar zij stiekem overheen wilde gaan en wat haar heel expliciet verboden was, en dat ze toen bijna verdronk.
Dat van het hoge water en de voetbrug was wel waar, maar daar houdt het verhaal dan ook op. In werkelijkheid stond het water zo vreselijk hoog, dat de familie Ingalls was afgescheiden van Walnut Grove en de dokter die 60 kilometer verderop woonde.
Charles Ingalls moest bij zjn doodzieke vrouw blijven, dus zei hij tegen Laura, toen 9 jaar oud, dat zij naar de Nelsons moest hollen om hulp te halen.
"Toen ik bij de voetbrug kwam, was ik vreselijk bang, want het gele, bulderende water stroomde woest over de voetbrug heen en het midden stond ver onder water." Toen ze toch het water instapte, reikte het water tot haar knieen. Meneer Nelson zag haar en schreeuwde dat ze terug moest gaan. Zij vertelde wat er aan de hand was en hij ging toen de dokter halen en zou de arts overvaren. Bij terugkomst in het huis, vroeg pa aan Laura hoe zij zo nat kwam en toen zij van het hoge water bij de voetbrug vertelde, schrok pa hevig en hij besefte aan wat voor een gevaar hij haar had blootgesteld.
Dit verhaal in "Pioneer girl" toont niet alleen heel duidelijk de gehoorzaamheid en de moed van LIW als kind, maar het laat ook heel duidelijk het nog verder in de armoe zakken van de familie Ingalls zien.
Want Caroline werd na drie doktersbezoeken wel beter, maar deze bezoeken hadden heel veel geld gekost.
Die lente had pa wat zaad gekocht en hij had maar een heel klein stukje land ingezaaid, want zoals LIW schrijft: "Als de sprinkhaaneieren uitkomen, eten ze toch alles weer op" maar in werkelijkheid kon pa het na ma's ziekte, zich niet veroorloven meer zaad te kopen om een groter stuk land te kopen, sprinkhanen of niet.
Hoewel de dreiging van weer een sprinkhanenplaag in deze periode over LIW leven hing, beschrijft ze met liefde hoe zij en Mary in de beek speelden, en visten, over hun avonturen op school, over de ervaringen op de zondagsschool en over hun vriendinnetjes.
Haar lievelingsvriendinnetje was Nettie kennedy, die rood haar had, wat LIW heel mooi vond.
Onder haar klasgenootjes waren ook ene Nellie en Willie Owens. Hun vader had 1 van de twee winkels, in Walnut Grove, en dat betekende dat de kinderen veel speelgoed hadden.
Zij lieten echter de andere kinderen er nooit mee spelen en LIW geeft hierover als commentaar dat zij en Mary nooit zo gemeen en egoistisch hadden mogen zijn, indien zij speelgoed gehad zou hebben!
Toen LIW haar boeken ging schrijven, gebruikte ze haar herinneringen aan Nellie Owens door die te combineren met nog twee andere meisjes die ze later leerde kennen en creeerde daarmee de door haar bedachte Nellie Oleson, een figuur waarvan men houdt omdat men aan haar een hekel mag hebben.
De toonzetting van "PIoneer girl" wordt weer somber met de terugkeer van de sprinkhanen in de zomer van 1876.
Uit de duizenden sprinkhaaneieren kwamen kleine insecten die uit de grond kropen en zich een weg naar volwassenheid aten.
Zij aten het kleine stuk land van Charles Ingalls helemaal kaal en toen verklaarde hij dat hij er nu genoeg van had.
Hij wilde niet langer in zo'n "verdoemd land" blijven.
Maar in het boek "aan de rivier" laat LIW haar vader, toen de eieren uitkwamen en de insecten het land kaalvraten, weer naar het oosten trekken om daar te helpen oogsten om op die manier geld te verdienen voor de komende winter en meneer Nelson helpt ma bij het bstrijden van een prairievuur.
Pa komt weer thuis, na dagen voor een sneeuwstorm te hebben geschuild en het boek eindigt met kerstmis, als het gezin oesters gaat eten in hun huis aan de oever van de Plumkreek.
Na grondig historisch onderzoek heeft men ontdekt dat het jaar 1873, het jaar voordat de familie naar Walnut Grove verhuisde, sprinkhanen vreselijk grote schade aan het gehele gebied hadden aangericht.
Het is bijna niet voor te stellen dat Charles Ingalls dit niet geweten heeft toen hij het jaar daarop (1874) de boerderij kocht.
-
Halfpint
- Site Admin
- Berichten: 3644
- Lid geworden op: 13-04-2011 22:25
In "Pioneer girl" wordt hier niet over gerept, maar in "aan de rivier" wordt pa helemaal verschoond van enige onwetendheid: "Ik begrijp niet waarom Hanson (van wie pa het land had gekocht) zo'n kleine akker heeft bezaaid", legt pa aan ma uit na de haastige aankoop van het land in Plum Creek. "Het moet een droog seizoen geweest zijn, of Hanson is geen boer; zijn tarwe is zo dun en schraal"
Of Charles Ingalls het nu wist van de sprinkhaaninvasie in 1873, of dat de pa van Laura's boek nu heerlijk onwetend is van deze plaag, de echte Charles Ingalls nam een groot risico toen hij dit land in 1874 kocht. Twee jaar later zou hij het weer verkopen.
De familie verliet Walnut Grove in de zomer van 1876, kort nadat Charles ingalls de boerderij in juli had verkocht.
LIW vertelt dat William en Mary Steadman, vrienden van haar ouders,(waarschijnlijk van de kerk in Walnut Grove), hun boerderij hadden geruild tegen een hotel in Burr oak/Iowa.
Meneer Steadman vroeg Charles en Caroline om zakenpartners te worden en zij gingen akkoord.
Het hotel zou pas in de herfst van eigenaars veranderen, maar Charles en Caroline besloten om al direct te vertrekken.
Zij trokken naar het oosten, naar de boerderij van oom Peter en tante Eliza Ann aan de Zumbro Rivier, om daar een poos te gaan logeren.
LIW' s verslag was gedurende de heenreis heel vrolijk, hoogtwaarschijnlijk omdat ze zich verheugde op het weerzien van haar neven en nichten.
Zo schrijft ze op dat haar moeder erop stond dat ze bij de eerste stop na Walnut Grove, ieders haar wilde kammen. "Babybroerje Freddy had nog niet veel haar om te kammen", herinnerde LIW zich.
Ze voegt er nog aan toe: "Het was heerlijk om alle dagen en nachten in de frisse buitenlucht te zijn."
Toen zij bij oom Peter aankwamen, verviel iedereen direct in een soepe omgaan met elkaar, zij gingen met zijn allen pruimen plukken, de koeien 's avonds uit de wei ophalen en wilde valappeltjes boven een kampvuurtje roosteren, toen het koud en regenachtig weer begon te worden.
Aan deze genoeglijke tijd kwam abrupt een eind. Freddy werd ziek.
Toen de dokter kwam, verwachtte Laura eigenlijk dat hij de kleine Freddy weer beter zou maken, net zoals de dokter in Plum Creek had gedaan toen ma zo erg ziek was.
"Maar Babybroertje werd daarentegen steeds zieker en op een vreselijke dag strekte hij zjn kleine lichaampje en was dood."
Hij stierf op 27 augustus 1876. Hij was negen maanden oud
De familie begroef Freddy in Minnesota en begon daarna aan de laatste fase van hun reis naar het oosten.
" We waren zo verdrietig dat we weg moesten en dat we kleine Freddy moesten achterlaten, maar over een poosje moesten we naar Iowa om daar een hotel te gaan leiden. "Het was een koude, verdrietige, kleine reis", schrijft LIW.
Zij arriveerden in de herfst van 1876 in Burr Oak, Iowa, Laura was toen bijna 10 jaar.
Vijftig jaar later, toen ze over haar leven ging schrijven, gebruikte ze geen van deze verdrietige ervaringen in haar Kleine Huis boek.
Of Charles Ingalls het nu wist van de sprinkhaaninvasie in 1873, of dat de pa van Laura's boek nu heerlijk onwetend is van deze plaag, de echte Charles Ingalls nam een groot risico toen hij dit land in 1874 kocht. Twee jaar later zou hij het weer verkopen.
De familie verliet Walnut Grove in de zomer van 1876, kort nadat Charles ingalls de boerderij in juli had verkocht.
LIW vertelt dat William en Mary Steadman, vrienden van haar ouders,(waarschijnlijk van de kerk in Walnut Grove), hun boerderij hadden geruild tegen een hotel in Burr oak/Iowa.
Meneer Steadman vroeg Charles en Caroline om zakenpartners te worden en zij gingen akkoord.
Het hotel zou pas in de herfst van eigenaars veranderen, maar Charles en Caroline besloten om al direct te vertrekken.
Zij trokken naar het oosten, naar de boerderij van oom Peter en tante Eliza Ann aan de Zumbro Rivier, om daar een poos te gaan logeren.
LIW' s verslag was gedurende de heenreis heel vrolijk, hoogtwaarschijnlijk omdat ze zich verheugde op het weerzien van haar neven en nichten.
Zo schrijft ze op dat haar moeder erop stond dat ze bij de eerste stop na Walnut Grove, ieders haar wilde kammen. "Babybroerje Freddy had nog niet veel haar om te kammen", herinnerde LIW zich.
Ze voegt er nog aan toe: "Het was heerlijk om alle dagen en nachten in de frisse buitenlucht te zijn."
Toen zij bij oom Peter aankwamen, verviel iedereen direct in een soepe omgaan met elkaar, zij gingen met zijn allen pruimen plukken, de koeien 's avonds uit de wei ophalen en wilde valappeltjes boven een kampvuurtje roosteren, toen het koud en regenachtig weer begon te worden.
Aan deze genoeglijke tijd kwam abrupt een eind. Freddy werd ziek.
Toen de dokter kwam, verwachtte Laura eigenlijk dat hij de kleine Freddy weer beter zou maken, net zoals de dokter in Plum Creek had gedaan toen ma zo erg ziek was.
"Maar Babybroertje werd daarentegen steeds zieker en op een vreselijke dag strekte hij zjn kleine lichaampje en was dood."
Hij stierf op 27 augustus 1876. Hij was negen maanden oud
De familie begroef Freddy in Minnesota en begon daarna aan de laatste fase van hun reis naar het oosten.
" We waren zo verdrietig dat we weg moesten en dat we kleine Freddy moesten achterlaten, maar over een poosje moesten we naar Iowa om daar een hotel te gaan leiden. "Het was een koude, verdrietige, kleine reis", schrijft LIW.
Zij arriveerden in de herfst van 1876 in Burr Oak, Iowa, Laura was toen bijna 10 jaar.
Vijftig jaar later, toen ze over haar leven ging schrijven, gebruikte ze geen van deze verdrietige ervaringen in haar Kleine Huis boek.
-
Halfpint
- Site Admin
- Berichten: 3644
- Lid geworden op: 13-04-2011 22:25
In "Pioneer girl" beschrijft LIW het Masters hotel (genoemd naar de vorige eigenaar), ook wel het Burr Oak hotel genoemd, als groot en mooi, met een hal die de zitkamer scheidde van de bar aan de straatkant, slaapkamers voor de gasten boven, en de eetkamer, de keuken en keukenslaapkamer helemaal onder.
Deze plek was nu het thuis voor de familie Ingalls gedurende de eerste maanden dat zij in Burr Oak woonden.
Laura was niet onder de indruk van het stadje. "Burr Oak was een kleine stadje, maar het was geen nieuw, schoon stadje, zoals Walnut Grove. Het was een oud stadje en het kwam bij mij altijd donker en vies over".
Met die bar (of saloon, zoals LIW het ook diverse malen beschrijf) zo dicht in hun leefomgeving, voelde de familie zich heel ongemakkelijk.
"Ma en pa vonden die saloon naast ons ook helemaal niets en wij waren altijd een beetje bang voor de mannen die altijd bij die bar rondhingen.", schreef ze.
Van 1 ding in die bar was Laura bijzonder onder de indruk:de zeven kogelgaten die in de deur tussen de eetkamer en de keuken zaten. De zoon van de vorige hoteleigenaar had in een dronken bui geprobeerd zijn vrouw te vermoorden! Later zou deze familie het leven van LIW grondig beinvloeden.
Het leven in Burr Oak ervoer LIW als vreemd en eng: een walgelijke groep jongens, begin twintig, maakte het de jonge schoolleraar bijna onmogelijk les te geven; de verloofde van het hoteldienstmeisje was dronken geworden en wilde een sigaret aansteken, maar stierf doordat de whiskeydampen uit zijn adem direct ontvlamden; een winkelier sleepte zijn vrouw aan haar lange haar achter zich aan, goot kerosene over de vloer en stak zo de hele slaapkamer in brand.
Laura voelde zich ook meegetrokken in de onbehaaglijkheid die er in het stadje heerste toen zij zich had moeten overleveren aan de zanglessen die mener Bisbee haar gaf: "1 van de rijkste mensen van Burr Oak en de best betalende vaste pensiongast van het hotel en daarom moest hij te vriend gehouden worden", schreef LIW.
En later werd Caroline Ingalls door mevrouw Starr, die uit de meest vooraanstaande familie van Burr Oak kwam, benaderd of zij Laura zou mogen adopteren, die toen ongeveer 10 was. Eunice Starr, de vrouw van dokter Alfred Starr, "wilde graag een klein meisje die haar een beetje in huis hielp en haar behoedde voor eenzaamheid", schrijft LIW.
Tussen de regels door, kan je lezen dat de Starrs dachten dat er bij de Ingalls' teveel mondjes waren die gevoed moesten worden. "Maar ma glimlachte naar mij en zei dat ze me onmogelijk kon missen." vertelt LIW.
De eerste kerstmis van de familie Ingalls, in 1876, nog maar zo kort na het overlijden van Freddy, was verdrietig en teleurstellend: "Ma was steeds moe en pa steeds bezig." Niet lang daarna kregen alle drie de meisjes de mazelen, iets wat erbij hoort, maar voor de familie zou dit heel ongelukkige konsekwenties opleveren.
William en Mary Steadman en hun kinderen waren ook heel onaangenaam. De herinneringen die LIW aan Mary Steadman en haar 3 zoontjes heeft - het babytje waar Laura en zus Mary voor moesten zorgen hierbij inbegrepen- waren allemaal negtief.
De ongelukkige relatie die nu tussen de beide families ontstond, is hoogstwaarschijnlijk de reden waarom Charles en Caroline in de herfst van 1877 besloten weg te trekken uit het hotel en te verhuizen naar kamers boven de kruidenierswinkel, aan de andere kant van de saloon.
LIW vertelt dat toen ook gelijk de samenwerking in het hotel eindigde. In een brief aan haar dochter Rose Wilder Lane uit 1937, legt LIW duidelijker uit waarom er werd besloten de samenwerking stop te zetten: Steadman ging over de financien en op de een of andere manier kreeg pa niet zijn deel. Ik denk dat er niet veel was." De familie woonde dus nog wel in Burr Oak en pa vond een baan bij een molenaar, waar hij met zijn eigen span paarden mais en tarwe moest malen.
Pa en ma maakten zich nog steeds grote zorgen over het feit dat ze zo dicht bij de saloon woonden, alhoewel het prettig wonen was boven de kruidenierswinkel, met zijn schone en zonnige kamers, herinnert LIW zich.
Deze plek was nu het thuis voor de familie Ingalls gedurende de eerste maanden dat zij in Burr Oak woonden.
Laura was niet onder de indruk van het stadje. "Burr Oak was een kleine stadje, maar het was geen nieuw, schoon stadje, zoals Walnut Grove. Het was een oud stadje en het kwam bij mij altijd donker en vies over".
Met die bar (of saloon, zoals LIW het ook diverse malen beschrijf) zo dicht in hun leefomgeving, voelde de familie zich heel ongemakkelijk.
"Ma en pa vonden die saloon naast ons ook helemaal niets en wij waren altijd een beetje bang voor de mannen die altijd bij die bar rondhingen.", schreef ze.
Van 1 ding in die bar was Laura bijzonder onder de indruk:de zeven kogelgaten die in de deur tussen de eetkamer en de keuken zaten. De zoon van de vorige hoteleigenaar had in een dronken bui geprobeerd zijn vrouw te vermoorden! Later zou deze familie het leven van LIW grondig beinvloeden.
Het leven in Burr Oak ervoer LIW als vreemd en eng: een walgelijke groep jongens, begin twintig, maakte het de jonge schoolleraar bijna onmogelijk les te geven; de verloofde van het hoteldienstmeisje was dronken geworden en wilde een sigaret aansteken, maar stierf doordat de whiskeydampen uit zijn adem direct ontvlamden; een winkelier sleepte zijn vrouw aan haar lange haar achter zich aan, goot kerosene over de vloer en stak zo de hele slaapkamer in brand.
Laura voelde zich ook meegetrokken in de onbehaaglijkheid die er in het stadje heerste toen zij zich had moeten overleveren aan de zanglessen die mener Bisbee haar gaf: "1 van de rijkste mensen van Burr Oak en de best betalende vaste pensiongast van het hotel en daarom moest hij te vriend gehouden worden", schreef LIW.
En later werd Caroline Ingalls door mevrouw Starr, die uit de meest vooraanstaande familie van Burr Oak kwam, benaderd of zij Laura zou mogen adopteren, die toen ongeveer 10 was. Eunice Starr, de vrouw van dokter Alfred Starr, "wilde graag een klein meisje die haar een beetje in huis hielp en haar behoedde voor eenzaamheid", schrijft LIW.
Tussen de regels door, kan je lezen dat de Starrs dachten dat er bij de Ingalls' teveel mondjes waren die gevoed moesten worden. "Maar ma glimlachte naar mij en zei dat ze me onmogelijk kon missen." vertelt LIW.
De eerste kerstmis van de familie Ingalls, in 1876, nog maar zo kort na het overlijden van Freddy, was verdrietig en teleurstellend: "Ma was steeds moe en pa steeds bezig." Niet lang daarna kregen alle drie de meisjes de mazelen, iets wat erbij hoort, maar voor de familie zou dit heel ongelukkige konsekwenties opleveren.
William en Mary Steadman en hun kinderen waren ook heel onaangenaam. De herinneringen die LIW aan Mary Steadman en haar 3 zoontjes heeft - het babytje waar Laura en zus Mary voor moesten zorgen hierbij inbegrepen- waren allemaal negtief.
De ongelukkige relatie die nu tussen de beide families ontstond, is hoogstwaarschijnlijk de reden waarom Charles en Caroline in de herfst van 1877 besloten weg te trekken uit het hotel en te verhuizen naar kamers boven de kruidenierswinkel, aan de andere kant van de saloon.
LIW vertelt dat toen ook gelijk de samenwerking in het hotel eindigde. In een brief aan haar dochter Rose Wilder Lane uit 1937, legt LIW duidelijker uit waarom er werd besloten de samenwerking stop te zetten: Steadman ging over de financien en op de een of andere manier kreeg pa niet zijn deel. Ik denk dat er niet veel was." De familie woonde dus nog wel in Burr Oak en pa vond een baan bij een molenaar, waar hij met zijn eigen span paarden mais en tarwe moest malen.
Pa en ma maakten zich nog steeds grote zorgen over het feit dat ze zo dicht bij de saloon woonden, alhoewel het prettig wonen was boven de kruidenierswinkel, met zijn schone en zonnige kamers, herinnert LIW zich.
-
Halfpint
- Site Admin
- Berichten: 3644
- Lid geworden op: 13-04-2011 22:25
Maar toen de verloofde van het hoteldienstmeisje dus letterlijk in rook opging, was pa het zat en hij huurde het roodstenen huisje aan de rand van het stadje van meneer Bisbee (de nare zangleraar van Laura).
De financiele situatie van de familie werd iets beter; ze konden niet alleen weer in een huis wonen, ze konden zich zelfs weer een koe veroorloven.
Grace Pearl, Laura's jongste zusje werd op 23 mei 1877 in dit kleine stenen huis geboren. "Haar haar was als goud, net zoals dat van Mary en haar ogen waren blauw en helder, net zoals die van pa", schrijft LIW.
In "Pioneer girl" heeft LIW over een aantal dingen geschreven die eigenlijk te verdrietig waren om naderhand in een boek op te nemen, maar het was ntuurlijk niet alleen maar pijn en verdriet wat LIW in Burr Oak beleefde en heeft beschreven.
Zo vertelt ze over meneer Bisbee, die tijdens een brand in de saloon, de brand wilde helpen blussen met een emmer waar geen bodem in zat; en hoe fijn ze het vond om dagelijks de koe naar de wei te moeten brengen, zelfs als het regende, want het was zo heerlijk om de regen op je gezicht te voelen en met je blote voeten in het natte gras te lopen.
En hoe graag ze ronddwaalde op een betoverende begraafplaats, waar ze altijd de grafstenen ging lezen en zich dan inleefde in de mensen die gestorven waren; ze vertelde ook een ontroerend verhaal over een jongen die in een klein stenen huis woonde, vlakbij de begraafplaats. "De mensen noemden hem een idioot, wat dat dan ook mag zijn", schrijft ze in "Pioneer girl". Zijn oma groette haar altijd als ze weer eens ronddwaalde op de begraafplaats en gaf haar koekjes en rozen.
"Dat was een heerlijke zomer! Het werk en het spelen waren zo met elkaar vermengd, dat ik niet kon zeggen wat werk was en wat spelen."
Waarom sloot LIW dan toch Burr Oak uit in haar boek?
Omdat de ervaringen, opgedaan in Burr Oak, te veel verschilden van het onafhankelijke, vrije, gezonde, pioniersleven, reeds beschreven in haar eerdere boeken.
En Freddy's dood was een enorm verlies.
LIW wilde eigenlijk alleen maar optimistisch overkomen in haar boeken en dit verdriet was zo immens dat ze niets optimistisch kon bedenken rondom deze gebeurtenis.
De familie uit de boeken keek alleen maar vooruit, nooit achteruit.
Bovendien werd Burr Oak weggelaten omdat de Ingalls' uit de boeken steeds verder westwaards reisden, naar het vrije, naar het open, uitgestrekte, wijde land en de echte familie was juist geregeld teruggereisd naar het oosten. Dit zou verwarrend werken en daarom was het niet opgenomen in de boeken.
Maar de allerbelangrijkste reden was om hoe pa bij een bep. gebeurtenis had gehandeld. Er zou dan iets over haar vader bekend gemaakt worden, wat zij liever stil hield.
Het zit nl. zo:
De familie Ingalls had, zonder twijfel, heel veel moeite de eindjes aan elkaar te knopen in Burr Oak. Eind 1877 besefte Laura, toen bijna 11, voor het eerst "dat ze geld nodig hadden". Er was geen werk meer voor Charles Ingalls in de molen en LIW schrijft: "Ik besefte ook dat als al onze schulden, de doktersrekeningen, de kruideniersrekeningen, en de huur betaald zouden worden, we niet meer voldoende geld zouden hebben voor andere uitgaves." In "Pioneer girl" schrijft LIW: "pa hield niet van een oude, reeds gestichtte stad, zoals Burr Oak, een dode stad, zonder een spoorweg." Hij begon "op zijn viool verlangende liedjes te spelen". Dat verlangen naar het westen, was een belangrijke karaktertrek van Charles Ingalls, zowel van de echte Charles ingalls als van de Charles Ingalls uit het boek
Maar wat de echte Charles Ingalls in Burr Oak deed, zou de Charles Ingalls uit de boeken nooit gedaan hebben.
Hij laadde zijn huisraad en zijn gezin in en ging er stiekem in het midden van de nacht vandoor!!!!!!!!!!!!!!!!
LIW schrijft dat haar vader aan meneer Bisbee, hun huurbaas, had gevraagd: "of hij op de huur wilden wachten, belovend hem dit over een poosje toe te sturen."
Bisbee weigerde dit en dreigde beslag te leggen op het span paarden van de familie Ingalls en dit te verkopen.
De financiele situatie van de familie werd iets beter; ze konden niet alleen weer in een huis wonen, ze konden zich zelfs weer een koe veroorloven.
Grace Pearl, Laura's jongste zusje werd op 23 mei 1877 in dit kleine stenen huis geboren. "Haar haar was als goud, net zoals dat van Mary en haar ogen waren blauw en helder, net zoals die van pa", schrijft LIW.
In "Pioneer girl" heeft LIW over een aantal dingen geschreven die eigenlijk te verdrietig waren om naderhand in een boek op te nemen, maar het was ntuurlijk niet alleen maar pijn en verdriet wat LIW in Burr Oak beleefde en heeft beschreven.
Zo vertelt ze over meneer Bisbee, die tijdens een brand in de saloon, de brand wilde helpen blussen met een emmer waar geen bodem in zat; en hoe fijn ze het vond om dagelijks de koe naar de wei te moeten brengen, zelfs als het regende, want het was zo heerlijk om de regen op je gezicht te voelen en met je blote voeten in het natte gras te lopen.
En hoe graag ze ronddwaalde op een betoverende begraafplaats, waar ze altijd de grafstenen ging lezen en zich dan inleefde in de mensen die gestorven waren; ze vertelde ook een ontroerend verhaal over een jongen die in een klein stenen huis woonde, vlakbij de begraafplaats. "De mensen noemden hem een idioot, wat dat dan ook mag zijn", schrijft ze in "Pioneer girl". Zijn oma groette haar altijd als ze weer eens ronddwaalde op de begraafplaats en gaf haar koekjes en rozen.
"Dat was een heerlijke zomer! Het werk en het spelen waren zo met elkaar vermengd, dat ik niet kon zeggen wat werk was en wat spelen."
Waarom sloot LIW dan toch Burr Oak uit in haar boek?
Omdat de ervaringen, opgedaan in Burr Oak, te veel verschilden van het onafhankelijke, vrije, gezonde, pioniersleven, reeds beschreven in haar eerdere boeken.
En Freddy's dood was een enorm verlies.
LIW wilde eigenlijk alleen maar optimistisch overkomen in haar boeken en dit verdriet was zo immens dat ze niets optimistisch kon bedenken rondom deze gebeurtenis.
De familie uit de boeken keek alleen maar vooruit, nooit achteruit.
Bovendien werd Burr Oak weggelaten omdat de Ingalls' uit de boeken steeds verder westwaards reisden, naar het vrije, naar het open, uitgestrekte, wijde land en de echte familie was juist geregeld teruggereisd naar het oosten. Dit zou verwarrend werken en daarom was het niet opgenomen in de boeken.
Maar de allerbelangrijkste reden was om hoe pa bij een bep. gebeurtenis had gehandeld. Er zou dan iets over haar vader bekend gemaakt worden, wat zij liever stil hield.
Het zit nl. zo:
De familie Ingalls had, zonder twijfel, heel veel moeite de eindjes aan elkaar te knopen in Burr Oak. Eind 1877 besefte Laura, toen bijna 11, voor het eerst "dat ze geld nodig hadden". Er was geen werk meer voor Charles Ingalls in de molen en LIW schrijft: "Ik besefte ook dat als al onze schulden, de doktersrekeningen, de kruideniersrekeningen, en de huur betaald zouden worden, we niet meer voldoende geld zouden hebben voor andere uitgaves." In "Pioneer girl" schrijft LIW: "pa hield niet van een oude, reeds gestichtte stad, zoals Burr Oak, een dode stad, zonder een spoorweg." Hij begon "op zijn viool verlangende liedjes te spelen". Dat verlangen naar het westen, was een belangrijke karaktertrek van Charles Ingalls, zowel van de echte Charles ingalls als van de Charles Ingalls uit het boek
Maar wat de echte Charles Ingalls in Burr Oak deed, zou de Charles Ingalls uit de boeken nooit gedaan hebben.
Hij laadde zijn huisraad en zijn gezin in en ging er stiekem in het midden van de nacht vandoor!!!!!!!!!!!!!!!!
LIW schrijft dat haar vader aan meneer Bisbee, hun huurbaas, had gevraagd: "of hij op de huur wilden wachten, belovend hem dit over een poosje toe te sturen."
Bisbee weigerde dit en dreigde beslag te leggen op het span paarden van de familie Ingalls en dit te verkopen.
-
Jane
- Berichten: 882
- Lid geworden op: 29-08-2011 02:00
O, nu bebrijp ik beter waarom deze periode nooit in de boeken is opgenomen.
Want ook al was er verdriet, een kind kan best iets hebben als ze daar over lezen,
vooral als er daarna weer betere dingen komen.
Krijgen we nog te horen of Pa hier nog last van heeft gehad, is hij nog achtervolgd om zijn
niet afbetaalde schulden?
Want ook al was er verdriet, een kind kan best iets hebben als ze daar over lezen,
vooral als er daarna weer betere dingen komen.
Krijgen we nog te horen of Pa hier nog last van heeft gehad, is hij nog achtervolgd om zijn
niet afbetaalde schulden?
-
Gast